Abenturazko eleberriaren klasiko handienetako bat da Robinson Crusoe, mila bertsio, itzulpen, laburpen, komikirako nahiz zinemarako moldaketa eta abar sorrarazi dituena. Izan ere, uharte huts batera iritsi eta bizimodua bere kasa atera behar duen naufragoaren irudiak indar berezia du guztion ikonografian.
Egiazko kasu batean oinarritu arren, irudimen aberatsa eta hainbat gairi buruzko bere jakintza zabala erabili zuen Defoek historia hau idazteko. Ia 30 urteko bakarraldian, era guztietako estualdi eta gorabeherak biziko ditu Robinsonek, baina bere kemenari eta asmamenari esker lortuko du arazoei aurre egin eta itxaropenari eustea.
Biziraupena ziurtatzeko borrokarekin batera, kontaketak badu beste osagai nabarmen bat, gizon zuri kristau ingelesaren nagusitasun moral eta materialaren frogantza bihurtzen baitu egileak, planeta osoa mendean hartuko zuen kolonialismoaren aurrekari.
 

Gorputza eta memoria apurka-apurka hustu dizkion gaixotasun luze baten ostean, Annie Ernauxen ama zahar-etxe batean hil da. Herio hurrenean, idazleak amaren bizitzaren ispilu hautsiaren puskak batzen eta osatzen saiatuko da, eta ariketa literario horrek amarekiko anbibalentzia sentimenduak sortuko dizkio: maitasuna, gorrotoa, errukia, tristezia, ulertu ezina... Hala, bada, alabaren kontakizun gordinean, bi emakumeen historia pertsonalek talka egiten dute eta, aldi berean, gainjartzen dira.

Bizian egindako urratsek, ezinbestez, lorratzak uzten dituzte bidean. Batzuetan luma zuriak bezala abiatu dira hegan ezpain maitatuenen bila, besteetan ezinezko horizonteen oskorriaz zauritu dira, ukazioaren etsia jasanda baina behin ere amore eman gabe. Existentziaren aztarrenen bila abiatu dira pausoak, seinale zaharrek esku ahurretan zizelkaturik uzten dituzten ildo sakonak ulertu nahirik.

Ileak uretan eleberriko protagonista, Inas, 1939an jaioa da. Inasek ez du bere aita ezagutu. Karrerako azken azterketa egin, eta biharamunean jakin du hura nola hil zuten Gerra Zibilean. Egun berean argitu du Kimikako ikasketak Gerran izandako jokabidearen ondorioz aberastu zen aitonaren —ama Margaritaren aitaren— diruari esker egin ahal izan dituela eta hark bestelako ondasunik ere utzi diola herentzian. Urteak behar izan ditu ondasun horrekin zer egin erabakitzeko.
Iraganak jazartzen du Inas. Iragan hori hein batean berak ahalbidetua izan da; baina, bestalde, zati handi batean ez da bere esku egon eta burutua jaso du. Eguneroko gorabeherei erantzutea bezain nahitaezkoa gertatzen zaio bere iraganean arakatzea bizitzan aurrera egin ahal izateko. Nortasuna eraikitzeko beharrezkoa dela iragana esan ohi da; batzuetan, hala ere, zama bilaka daiteke.
Inasen iragana batik bat hiru harirekin txirikordatua izan da: aitari gertatutakoarekin, aitonaren herentziarekin eta amaren jokabidearekin. Horrenbestez, bere aurretikoen historia miatuz joango da bere nortasunaren zenbait zirrikitu ezagutzen.
 

"Kontrolik gabeko garrasi, oihu, orro eta konbultsioak erraietatik aterako zaizkizun beldur zara. Preso dagoen animaliak, giltzapean sartu duen horretatik libratzeko egiten dituen mugimendu histerikoak egiten hasiko ote zaren izu. Barruan daudela badakizu. Sentitzen dituzu. Ikusi ditzakezu. Hain gertu eta hain zure sentitzen dituzu, ez dakizu eutsi ahal izango diezun. Zure haragi eta hezur dira eurak ere".
Erotzeko zorian sentitzen da Martina, zer gertatzen zaion ez dakiela. Nahiz eta mutilak lagundu, nahiz eta –ahalegin handi bat eginda– psikologoarengana joan, amildegiaren ertzetik gero gertuago dago, eta zuloak bertara erakartzen duela nabari du.
 

La presente publicación incluye las ponencias y comunicaciones que se presentaron en el I. Seminario Internacional sobre la memoria histórica de la Guerra Civil en las literaturas ibéricas, celebrado en Donostia-San Sebastián, el 13 de julio del 2011. Entre las cuestiones que se abordan, destacan las reflexiones teórico-metodológicas sobre futuros estudios de la memoria
histórica en las literaturas ibéricas, así como balances y estudios críticos sobre los discursos memorísticos en las literaturas del ámbito ibérico.